O nadmiernym rogowaceniu naskórka mówimy wtedy, kiedy proces ten zostaje zaburzony i przebiega zbyt intensywnie. Należy pamiętać, że w naturalnych warunkach rogowacenie naskórka jest procesem fizjologicznym i reakcją obronną skóry
Rodzaje hiperkeratoz to rozległe hiperkeratozy, duże powierzchnie podeszew stóp np. śródstopie, krawędzie pięt, często obserwowane przy nadpotliwości. Drugi rodzaj to dobrze odgraniczone struktury czyli odciski albo modzele.
Przyczyną powstawania hiperkeratoz mogą być:
– tarcie i ucisk naskórka np. w niewygodnych butach, w niedopasowanych skarpetkach
– wysoki poziom aktywności fizycznej np. wspinaczka górska, taniec, bieganie
– nadmierny ciężar ciała
– wady w budowie stopy
– zaburzona mechanika chodu
Innymi czynnikami sprzyjającymi nadmiernemu rogowaceniu są predyspozycje genetyczne, choroby ogólnoustrojowe tj. cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, twardzina układowa, stan po udarze, zaburzenia krążenia, choroby przebiegające z nadmiernym rogowaceniem czyli wyprysk modzelowaty, rogowiec, grzybica stóp, łuszczyca, suchość i nadpotliwość skóry oraz brodawki wirusowe.
Charakterystyczną cechą odcisków jest forma zwartego rogowego tzw. korzenia o niewielkiej średnicy. Choć widziałam już odciski o średnicy nawet 2 cm. Korzeń wnika w głąb skóry. Nieusuwane odciski mogą wnikać bardzo głęboko, nawet do okostnej. Uciskając na zakończenia nerwowe odciski są przyczyną silnych dolegliwości bólowych podczas chodzenia, ale czasem też podczas spoczynku. Typową lokalizacją odcisków są powierzchnie stawowe, styczne oraz boczne palców, podeszwy stóp, wały paznokciowe, a nawet łożysko paznokci paluchów. Niekiedy odciski mylone są z brodawkami wirusowymi. Podolog powinien mieć umiejętność różnicowania obu zmian. U dzieci odciski praktycznie nie występują oprócz odcisków mnogich, które z reguły są objawem wrodzonych zaburzeń rogowacenia i powstają także w nieobciążanych miejscach na stopie
Modzel w porównaniu do odcisku jest płytszy i bardziej powierzchowny, jednak zajmuje większą przestrzeń. Jest miękki o żółtokremowej barwie. Modzele najczęściej powstają na paluchach, pod głowami kości śródstopia oraz opuszkach małych palców. Często są przyczyną piekącego, charakterystycznego bólu pojawiającego się w trakcie długotrwałego chodzenia. Dolegliwości te są intensywnie odczuwane także w butach o cienkich podeszwach i wysokich obcasach.
Brak odpowiedniej pielęgnacji i systematycznego usuwania zrogowaceń może prowadzić do uszkodzenia i stanu zapalnego głębiej położonych tkanek, a także owrzodzeń. W grupie ryzyka są przede wszystkim osoby z cukrzycą lub z niewydolnością żylną w kończynach dolnych.
Jeśli masz odciski, modzele czy rozległe hiperkeratozy możesz skutecznie z nimi walczyć odwiedzając systematycznie gabinet podologiczny. Są odciski, które raz usunięte już nie wrócą, czasem da się je usunąć podczas jednej wizyty, czasem trzeba kilka takich wizyt. Często specjalista kieruje klientów do fizjoterapeuty w celu wykonania indywidualnych wkładek do obuwia, by skorygować ewentualne wady stóp czy zaburzoną mechanikę chodu.
W większości przypadków by uniknąć ponownego tworzenia się odcisków i modzeli wystarcza zmiana butów na stabilne, wygodne, dobrze dopasowane z amortyzującą wkładką.
Należy pamiętać, że czynności polegające na zbyt częstym usuwaniu zrogowaceń z podeszew stóp, stosowaniu drażniących skórę narzędzi oraz środków chemicznych czy nadmierne usuwanie obrąbka naskórkowego czyli skórek przy paznokciach stymulują podziały komórkowe i sprzyjają nadmiernemu rogowaceniu.
Nie należy samodzielnie usuwać odcisków ani modzeli. Dotyczy to zwłaszcza osób z cukrzyca czy z zaburzeniami krążenia obwodowego, ze względu na duże ryzyko owrzodzenia i martwicy skóry. Na rynku obecnie znajduje się wiele łatwo dostępnych produktów do usuwania odcisków tj. plastry, płyny, okłady na całe stopy w formie skarpet. Jednak praktyka podologiczna pokazuje, że stosowane samodzielnie w domu bardzo często wywołują działania niepożądane np. podrażnienie, stany zapalne, wysuszenie i pękanie naskórka oraz nawet martwicę skóry.